Instytut Kaszubski

Wydany tom poświęcony został ks. abp. Tadeuszowi Gocłowskiemu. Tom został podzielony na dwie części. W części A pt. "W pamięci...",  znalazł się przede wszystkim obszerny szkic biograficzny, przedstawiający życie bohatera książki, koncentrujący się na okresie gdańskim oraz kluczowych wydarzeniach przypadających na ten czas.  Oprócz tego zasygnalizowane zostały tu relacje ks. abpa Gocłowskiego z przedstawicielami różnych środowisk, a w tym z ks. bp. Tadeuszem Pieronkiem i ks. prof. Józefem Tischnerem oraz dokumenty dotyczące ostatniego pożegnania – nekrologii, wspomnienia pośmiertne, homilia pogrzebowa ks. Prymasa abpa Henryka Muszyńskiego, a także wspomnienia świeckich przyjaciół, znajomych oraz duchownych archidiecezji gdańskiej. Część B pt. "Słowa Biskupa i I Metropolity Gdańskiego skierowane [nie tylko] do diecezjan" zawiera w wyborze ważniejsze teksty, ogłaszane publicznie przez abpa Gocłowskiego: listy, przemówienia, wykłady itd.

Tom wydany wspólnie z Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie oraz Wydawnictwem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego.

Wydany tom poświęcony został Tadeuszowi Jabłońskiemu (1919-2019) - Pawłowi Dzianiszowi: wybitnemu dziennikarzowi i publicyście, autorowi wielu esejów historycznych i portretów biograficznych, animatorowi życia kulturalnego, mistrzowi wielu pomorskich dziennikarzy. T. Jabłoński był też żeglarzem i podróżnikiem, inicjatorem wielu cennych inicjatyw
kulturalnych, a zwłaszcza pisarzem, potrafiącym z zacięciem opowiadać pasjonujące historie.

Spis treści:

- Józef Borzyszkowski, Wstęp

Cz. I Droga życiowa i dokonania Tadeusza Jabłońskiego/Pawła Dzianisza

1. Józef Borzyszkowski, Tadeusz Jabłoński (1919-2019) - dziennikarz, pisarz, żeglarz, społecznik

2. Tadeusz Skutnik, Tadeusz Jabłoński LAUDACJA

3. Ireneusz Jabłoński, Wspomnienie o Stryju Tadeuszu. Rodzina mojego Stryja

4. Władysław Jaszowski, Wielkopolanin z urodzenia..., Pomorzanin z wyboru - Tadeusz Jabłoński/Paweł Dzianisz

5. Henryk Tronowicz, Pamięci nieodżałowanego kolegi Tadeusza. Na marginesie lektur prac Pawła Dzianisza

6. Mieczysław Sokołowski, Z "Górki" widać więcej

7. Józef Borzyszkowski, Z Pawłem Dzianiszem i Anią Kościelecką na stegnach i drogach kaszubsko-pomorskich

8. Tadeusz Lipski, W świecie książek. - Księgozbiór Pawła Dzianisza w czterech bibliotekach gminy Karsin

9.Józef Borzyszkowski, Dedykacje autorskie dla Pawła Dzianisza - Tadeusza Jabłońskiego

10. Okruchy korespondencji zachowane w książkach z biblioteki Tadeusza Jabłońskiego (...)

11. Józef Borzyszkowski, Samizdaty i wiersze - nie tylko własne - z spuścizny archiwalnej Tadeusza Jabłońskiego

12. Zamiast posłowia... - dwa wiersze T. Jabłońskiego

Cz. II Tadeusz Jabłoński (Paweł Dzianisz). Bibliografia 1938-2020. Opracowali: Leszek Rybicki i Andrzej Fac - Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku

Wydany tom poświęcony został Zofii Janukowicz-Pobłockiej (ur. 19 lutego 1928 w Parafinowie, zm. 30 stycznia 2019) – polskiej śpiewaczce operowej (sopran), profesor Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku.

Wydany tom poświęcony został Stanisławowi Pestce, pseud. Jan Zbrzyca (1929–2015), polskiemu dziennikarzowi, poecie i działaczowi kaszubskiemu. Pestka był absolwentem polonistyki na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Początkowo pracował jako nauczyciel. W 1958 r. zamieszkał w Gdańsku, gdzie współpracował z pismem „Kaszëbë”. Po jego likwidacji w 1961 r. kierował działem kulturalnym „Ilustrowanego Kuriera Polskiego” w Bydgoszczy. W latach 1965–1967 pracował w rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie, natomiast w latach 1967–1968 w piśmie „Fakty i Myśli” w Bydgoszczy.

Niniejsza książka zawiera w cz. I ostatnią z prac Jana Ejankowskiego, czyli "Sagę rodu Ejankowskich", który napisał ją zainspirowany naszymi rozmowami, pod koniec życia, niejako na swoje 86-lecie. Było to pod koniec roku 2015. Niestety, nie doczekał się jej publikacji, na czym bardzo mu zależało. (...)
Śmierć i pogrzeb Jana w Piasecznie uświadomił nam w Instytucie Kaszubskim, że winniśmy to Janowe dzieło dopracować, a i wzbogacić, po prostu przygotować poświęcony mu tom Pro memoria...
To wzbogacenie polega głównie na dołączeniu kilkunastu innych tekstów Jana, dotyczących m.in. życia i dokonań Juliusza Kraziewicza, walk o przyłączenie Pomorza do Polski w latach 1918-1920, a także tragicznych losów Kociewiaków w latach II wojny światowej oraz powstania i funkcjonowania Muzeum w Piasecznie. - Wielka w tym zasługa najbliższych Jana - Żony i Rodziny. (...)

(fragmenty Wstępu)

Związana z Kociewiem i Kaszubami, a zwłaszcza z Wejherowem, Otylia Szczukowska
(1900-1974), wybitna twórczyni - rzeźbiarka nie tylko ludowa, jak sygnalizują to lata jej życia, zmarła ponad czterdzieści lat temu. Dzięki swojej twórczości i osobowości oraz za przyczyną dokonań swoich wychowanków w dziedzinie sztuki kaszubskiej, nie tylko ludowej, żyje nadal; wciąż żywa jest o niej pamięć, nie tylko w Wejherowie, jako mistrzyni ornamentu w dziedzinie kaszubskiego snycerstwa, z którego zasłynęła nasza Jerozolima...
Będąc w latach młodości jednym z grona związanych z jej światem, zaprzyjaźnionym po rodzinne więzi, pracując nad kolejnymi tomami serii Pro memoria..., zawsze pamiętałem o tym, który teraz, w roku mojego przejścia na emeryturę, staje się faktem. Pocieszam się, że lepiej późno, niż wcale. (...)

(fragmenty Wstępu)

Minęło już kilka lat od śmierci Mariana Kołodzieja... Za jego życia wraz z Nim przeżyliśmy wiele wspaniałych wydarzeń - tak teatralnych - artystycznych, jak i historycznych. W jedne i drugie wplotła się polska tragiczna przeszłość. Tak się jednak dzieje, że pamiętamy raczej dobre wydarzenia, piękne dzieła i mądre słowa, pamiętamy afirmację życia, jaka cechowała Kołodzieja, twórczego człowieka, stworzonego na obraz i podobieństwo Boże! W tej afirmacji życia obecne jest piękno świata, otaczającej nas blisko i daleko niepowtarzalnej przyrody, którą człowiek może okaleczyć lub wzbogacić, ochronić jej naturalny obraz - dzieło Stwórcy.

Kim jest - kim był i pozostanie Marian Kołodziej - można się bez trudu zorientować, sięgając choćby do Encyklopedii Gdańska. Zawarty w niej biogram rodził się w bólach i niekoniecznie jest właściwie ujętym portretem bohatera. Trudno pominąć też to, co znaleźć można w Internecie. Przypomnieć jednak warto, co napisano przed laty w "innowacyjnym" wówczas na gruncie Polski, zbiorowym dziele pt. Kto jest KIM w regionie gdańskim, Gdańsk 1993 (wyd. II 1995). (...)

(fragmenty Wstępu)

Tom, który był zapowiadany od kilku lat, poświęcony chojnickiemu działaczowi kulturalnemu, zapalonemu krajoznawcy, regionaliście, twórcy chojnickiego muzeum. Składa się on z sześciu części, bardzo bogato ilustrowanych, opatrzonych kopiami licznych dokumentów, rękopisów, artykułów z dawnej prasy etc. Pierwsza część ma charakter biograficzny, w którym zawarto także fragmenty dziennika Szaraka Pomorskiego, jak sam siebie nazywał J. Rydzkowski. Druga część to dokumenty dotyczące chojnickiego muzeum. W trzeciej natomiast znalazły się teksty historyczne, publicystyczne i literackie pana Juliana. Interesująca jest też część czwarta, w której zamieszczono niemieckojęzyczne teksty J. Rydzkowskiego, co znakomicie pokazuje pograniczny charakter kultury pomorskiej. Przedostatnia część ma charakter wspominkowy (pana Juliana wspomina tu J. Borzyszkowski i red. Kazimierz Ostrowski, są tu też fragmenty korespondencji). A w ostatniej części znalazły się referaty z sesji poświeconej bohaterowi tomu, jaka odbyła się w 2009 roku w Chojnicach (sześć tekstów i posłowie obecnej dyrektor chojnickiego muzeum Barbary Zagórskiej).

To już czternasta część z serii Pro memoria, która przedstawia najwybitniejsze i najbardziej zasłużone dla Pomorza sylwetki. Tym razem jest to Augustyn Szpręga, kaszubski działacz niepodległościowy, pomorski urzędnik państwowy i społecznik, pisarz borowiacki i pierwszy polski starosta Malborka po II wojnie światowej. Tom obok bogato udokumentowanego tekstu właściwego o życiu i działalności Szpręgi zawiera również uzupełnienie o trudnych i złożonych losach Pomorzan; Niemców, Kaszubów i Polaków przed i po wojnie oraz część poświęconą tylko i wyłącznie splecionym losom wybitnego "Borowiaka" i miasta Malbork. Poza tym znajdziemy tu również przedruk pierwszego tomu powieści historyczno-obyczajowej"Borowiacy i Zaborczycy" autorstwa właśnie Augustyna Szpręgi.

Kolejny, już 15., tom serii wydawniczej Instytutu Kaszubskiego "Pro memoria..." poświęcony jest pamięci Albina Makowskiego (1908-1982). Była i jest to postać znana nie tylko wśród znawców dziejów i kultury Pomorza. Jako twórca muzealnej kolekcji rodziny Makowskich, zlokalizowanej w prywatnym mieszkaniu, udostępnianej osobiście od powojnia
do końca życia chojniczanom i turystom, przekazanej testamentem na rzecz miasta - Muzeum Historyczno-Etnograficznego w Chojnicach - dziś jego filii, z każdym rokiem, dzięki tysiącom odwiedzających jego dzieło, staje się bliższy kolejnym rzeszom i pokoleniom ziomków i rodaków, jak i gościom z zagranicy.

Publikacja przybliża osobę Wincentego Mazurkiewicza - nauczyciela i społecznika, silnie związanego z regionem Borów Tucholskich. Na tą obszerną monografię składają się między innymi życiorys bohatera tomu, wspomnienia bliskich mu osób, wypowiedzi słane do redakcji Tygodnika Powszechnego i innych czasopism, artykuły oraz diariusz - unikalny dokument zawierający obraz jego postaci i osobowości oraz świata, w którym żył i spraw interesujących go na co dzień.

Kolejny tom z serii poświęcony jest jednemu z najwybitniejszych działaczy kaszubskich z grupy zrzeszinców. Praca składa się z sześciu części: O Feliksie Marszałku - Marszałkowskim w społeczności zrzeszonej; W kręgu mistrzów i przyjaciół z młodości - pod znakiem "Zrzesz Kaszëbskô"; Dziedzic i opiekun spuścizny Jana Karnowskiego; Feliks Marszôłk - opiekun
spuścizny i rodziny Aleksandra Majkowskiego; Feliks Marszałkowski - Listy do Przyjaciół: "Domowina" - "Moje Doma" i wiersze... oraz Feliksowe silva rerum. W pracy poza licznymi dokumentami źródłowymi oraz tekstami samego bohatera są także liczne wspomnienia m.in. Jan Zbrzycy, Barbary Pisarek, Wandy Kiedrowskiej, Eugeniusza Gołąbka, Jolanty i Tadeusza Węsierskich oraz Pawła Szefki.

Tom poświęcony przedwojennemu działaczowi kaszubsko-pomorskiemu Edmundowi Jonasowi. Urzędnik samorządowy, ofiara obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg, był jednym z założycieli i głównych działaczy Zrzeszenia Miłośników Kaszubszczyzny "Stanica", a także jednym z pomysłodawców i współautorem pierwszej kaszubskiej audycji na falach Rozgłośni Polskiego Radia w Toruniu. Tom składa się z części: Edmund Jonas w historiografii i wspomnieniach, Zrzeszenie Miłośników Kaszubszczyzny "Stanica" i jego prezes Edmund Jonas, korespondencja Amalii z Kwiatkowskich i Edmunda Jonasów oraz A.E. Jonasowie i Jan Kwiatkowski - ojciec Amalii.

Tom poświęcony animatorowi kultury ludowej południowych Kaszub. Pedagog, żołnierz, tajny korespondent, hafciarz, rogownik, pasjonat i artysta, "człowiek, w którego zagorzałym zbieractwie chodziło o gromadzenie nie tylko zabytków kaszubskiej kultury materialnej, lecz także duchowej". Właściciel wielu medali i odznaczeń, m.in. Medalu Stolema, Złotej
Odznaki PTTK czy odznaki Zasłużony Działacz Kultury. Książka składa się z trzech części: W pamięci i badaniach potomnych; Fragmenty spuścizny archiwalnej Leonarda Brzezińskiego i III cz. Scenariusze lekcji przeprowadzonych w Muzeum Ziemi Zaborskiej we Wielu. Zawiera wiele dokumentów, materiałów archiwalnych, a także zdjęć, m.in. haftów
Leonarda Brzezińskiego.

Kolejny tom w serii poświęcony wieloletniej redaktorce Wydawnictwa Morskiego, współtwórczyni sukcesów wydawniczych Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, przyjaciółki i powierniczki większości pomorskich, w tym także kaszubskich, pisarzy doby powojennej. W tomie znalazły się wspomnienia rodzinne M. Kowalewskiej i wspomnienia jej brata, materiały dokumentujące pracę w WM, relacje, wspomnienia współpracowników z Wydawnictwa, z kręgów kaszubsko-pomorskich oraz ze środowiska pisarskiego,fragmenty korespondencji itp.